نقش تغذیه در التهاب مفاصل

بیماری‌های روماتیسمی عموماً ناشی از بیماری‌های بافت همبند و مفاصل بوده و در اثر تخریب، التهاب، درد و تورم مفاصل ایجاد می ‌شوند. در بسیاری از موارد یک زمینه خود ایمنی در ایجاد آنها دخالت دارد. به این ترتیب که در بدن فرد آنتی ژن‌هایی(عوامل ایجاد کننده ایمنی که برای مقابله با میکروب‌ها توسط بدن تولید می‌ شود) ایجاد می ‌شوند که به جای مبارزه با عوامل بیماری‌زا سلول‌هایی از مفاصل را نابود می ‌کنند. تغییراتی که هم زمان با پیر شدن در بدن اتفاق می‌ افتند(از جمله کاهش پروتئین و مایعات بدن، کاهش تراکم استخوان‌ها و همچنین افزایش نسبت چربی کل بدن) ممکن است در پیدایش و پیشرفت بیماری دخیل باشند.

بعضی از اَشکال بیماری‌های روماتیسمی می ‌توانند دیگر بافت‌ها مانند پوست و عروق خونی را نیز درگیر سازند. این بیماری‌ها هیچ درمان شناخته شده‌ای ندارند و معمولاً مزمن هستند، اما گاهی نیز ممکن است به‌ صورت حاد و در مدت زمانی کوتاه یا متوسط تظاهر نمایند. آرتریت مزمن ممکن است با دوره‌های متغیر بهبودی و یا ناپدید شدن علائم بیماری همراه باشد. گرچه گاهی علائم(بدتر و یا وخیم‌تر شدن) بیماری بدون هیچ علت مشخصی نیز اتفاق می‌ افتند.

آرتریت روماتوئید یکی از بیماری‌های روماتیسمی است که مفاصل را ملتهب و آزرده می ‌سازد. واژه آرتریت از کلمه یونانی آرترو (arthro) به معنای مفصل و itis به معنای التهاب تشکیل شده است. آرتریت روماتوئید جوانان حالتی مومن و خودایمن است که در کودکان(اغلب در دخترها) ظاهر می‌ شود و با ایجاد تغییراتی در غشاها و یا ساختمان‌های مفصلی، موجب آتروفه(نابود) شدن آنها می شود. استثوآرتریت دیگر بیماری مفصلی است که موجب از بین رفتن بافت مفاصل شده و به ‌طور عمده در افراد مسن اتفاق می ‌افتد.

نقرس بیماریی است که در اثر اختلال متابولیسم بازهای پورین و پریمیدین اتفاق می ‌افتد و از مشخصات آن افزایش اوره در ادرار و رسوب کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل است که منجر به دردناک و ملتهب شدن مفاصل می‌ شود. بر اساس یافته‌های مؤسسه آرتریت(AF)، آرتریت از بیماری‌هایی است که به ناتوانی منجر می ‌شود. به عنوان مثال در کشور امریکا هر سال در حدود 65 ‌میلیون دلار برای درمان این بیماری هزینه می‌ شود. از آنجا که علت شناخته شده یا درمان خاصی برای این بیماری‌ها یافت نشده است، دارودرمانی، فیزیوتراپی، شغل درمانی و تغذیه درمانی نقش مهمی در کنترل علائم این دسته از بیماری‌ها بر عهده دارند. اگر چه رژیم‌های غذایی گوناگون و مکمل درمانی‌های متعددی برای کنترل بیماری‌های روماتیسمی پیشنهاد شده‌اند، اما اطلاعات جمع‌آوری شده علمی، این رژیم‌ها و مکمل‌ها را تأیید نمی‌ کنند.

التهاب در بیماری‌های روماتیسمی

التهاب به عنوان عامل اصلی درد، ناتوان کننده‌ترین جزء انواع مختلف آرتریت می‌ باشد. روندهای التهابی به طور طبیعی از طریق تجمع مایعات و افزایش سلو‌ل‌ها در موضع مربوطه جهت محافظت و ترمیم بافت‌هایی که در اثر عفونت‌ها، آسیب‌های ورزشی، مسمومیت و یا دیگر عوامل آسیب دیده‌اند، ایجاد می ‌شوند. معمولاً به محض اینکه عامل ایجاد کننده التهاب رفع می ‌شود، التهاب فروکش می ‌کند.

استئوآرتریت

استئوآرتریت(آرتریت دژنراتیو یا بیماری دژنراتیو مفصلی) که طی آن غضروف مفصلی نرم می‌ شود، شایع‌ترین شکل آرتریت می‌ باشد. چاقی، پیری و آنُرمالی‌های(غیر طبیعی) مادرزادی ظاهراً عوامل خطر عمده محسوب می‌ شوند. دیگر عوامل خطر شامل چاقی، تراکم استخوان و ژنتیک می ‌باشند.

اختلاف عمده میان استثوآرتریت و روماتوئید آرتریت این است که استثوآرتریت سیستماتیک نیست و دارای منشاء خود ایمنی(اتوایمون) نیز نمی ‌باشد، ولی استفاده بیش از حد مفصل، باعث تخریب غضروفی با التهاب غیر قرینه می ‌شود، در حالی که آرتریت روماتوئید یک اختلال خود ایمنی سیستمیک است(تمام بدن را گرفتار می ‌کند) که منجر به التهاب قرینه مفاصل می‌ شود.

این بیماری باعث محدودیت توانایی در انجام ورزش شده و در نتیجه مصرف انرژی کاهش می‌ یابد. بسیار مهم است که ورزش به طرز صحیح انجام شود تا باعث ایجاد آسیب یا تشدید استثوآرتریت نشود. ورزش‌های آیروبیک بدون فشار(مثل شنا کردن)، نرمش و ورزش‌های ملایم به ‌طور کلی در کاهش آسیب مؤثرند. ورزش‌هایی با فعالیت شدید که موجب فشار شدید و تکراری مفاصل شده و یا بار زیادی را بر آن تحمیل می ‌کنند، باعث افزایش خطر تحلیل غضروف مفصلی می ‌شوند. بنابراین افزایش توان عضلات و تقویت آنها، شکل صحیح حرکات بدنی، انعطاف‌پذیری عمومی و خوش ترکیب بودن عضلات به محافظت از مفاصل در ورزشکاران حرفه‌ای کمک خواهد کرد.

تغذیه درمانی:

خطر استئوآرتریت زانو با افزایش BMI (شاخص توده بدنی) افزایش می ‌یابد. کنترل چاقی می ‌تواند بار زانو را کاهش دهد. گاهی اوقات برای افراد دارای اضافه وزن زیاد داروهای کاهنده وزن تجویز می‌ شود، اما کنترل عوارض جانبی این داروها ضروری است که ممکن است گاهی نیز موجب خطر شوند. بهترین روش کاهش وزن، استفاده از یک رژیم غذایی مناسب است که دستیابی و حفظ وزن قابل قبول را میسر سازد.

مطالعات تجربی نشان داده‌اند که کمبود ویتامین B6 ممکن است، موجب تکامل ضایعات استثوآرتریت شود. باید مداخله تغذیه‌ای دقیق و مشاوره شامل ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای بیمار، تعیین منابع مواد معدنی مورد نیاز او و همچنین لحاظ کردن مقادیر کافی از آنها در رژیم غذایی فرد به منظور دستیابی به مقادیر توصیه شده باشد. مکمل فولات و کوبالامین(ویتامین B12) برای درمان استثوآرتریت ناحیه دست آزمایش شده و ضمن هزینه بسیار پایین نتایج به نسبت خوبی نیز داشته و بدون عوارض جانبی بوده است. دوزهای درمانی بالای آنتی‌اکسیدان‌هایی از قبیل ویتامین‌های E ,C(توکوفوول‌ها)، بتاکاروتن و سلنیم در درمان استثوآرتریت سودمند بوده‌‌اند. در بسیاری از بیماران مبتلا به استثوآرتریت مصرف محصولات لبنی و کلسیم کم بوده و مقادیر ویتامین D دریافتی نیز پایین بوده است. پیشرفت استثوآرتریت با سطح سِرُمی پایین ویتامین D همراه است. افزایش دریافت این ویتامین(دست کم در حد  DRI یا مقدار دریافت غذایی توصیه شده ) پیشنهاد می‌ شود.

درمان‌های گیاهی و مکمل درمانی

درمان با داروهایی نظیر گلوکز آمین، روغن‌های حاوی سولفات کندروئیتین و برخی داروهای گیاهی، میزان نیاز به داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی از قبیل آسپرین و استامینوفن را کاهش می‌ دهند. با استفاده(حتی کوتاه مدت) از این داروها پیشرفت چشمگیری در بهبود و کاهش تدریجی درد و حساسیت مفاصل، بهبود حرکت(حتی پس از حذف داروها) نشان داده شده است. سولفات کند روئیتین و گلوکزآمین، هر دو داروهایی هستند که غضروف تولید می ‌کنند، اما قدرت تغییر دادن ساختمان غضروف را ندارند. در ضمن مکانیسم‌های رفع درد توسط این دو دارو نیز هنوز مشخص نشده است. افرادی که به مصرف صدف نیز آلرژی نیاز دارند، باید از مصرف این داروها خودداری کنند. درمان‌های فیزیکی، طب سوزنی و مصرف غذاهای حاوی فلفل تند نیز مؤثرند.

کارشناسان امور زیستی و روانشناسان، برای رسیدن به تعادل در زندگی ماشینی و زندگی احساسی و روانی، راهکارهایی را پیشنهاد می کنند و همواره به دنبال روش هایی برای کاستن از فشارهای روحی هستند. بنا بر تحقیقات دانشگاه روتگرز Rutgers در نیوجرسی، راه حل های ساده ای در طبیعت وجود دارند که می توانند به خوبی در بالا بردن سلامت روحی افراد موثر باشند: گل ها!

در حضور گل ها، احساسات شادی آور افزایش پیدا می کنند و حس رضایت از زندگی شدت می گیرد، گل ها رفتار اجتماعی را در جهت مثبت تغییر می دهند به طوری که گاهی باور کردن آن مشکل است.

تاثیر احساسی گل ها توسط دکتر جینت هاویلند جونز Jeannette M. Haviland-Jones پروفسور روانشناسی در دانشگاه روتگرز انجام گرفته است. او چهره ای شناخته شده در زمینه روانشناسی و یک مرجع بین المللی در رابطه توضیح و تفسیر رفتار ها و نشانگان غیر کلامی و عکس العمل های آنی است.

تحقیقی که در باره آن می خوانید، در واقع پایه و اساسی علمی برای یک باور عمومی ایجاد کرده است، این باور که گل ها، تاثیری سودمند و قوی بر روی دریافت کنندگان خود می گذارند.

چگونگی تحقیق

گروهی از محققین در مدت ده ماه رابطه عکس العمل های احساسی و رفتاری با گل ها را مورد مطالعه قرار دادند. آن ها با بررسی عکس العمل افراد در مقابل هدیه گرفتن گل متوجه شدند که گل ها، تعدیل کنندگان طبیعی و سالمی برای احوالات اشخاص به شمار می آیند.

شرکت کنندگان در این مطالعه، 147 زن در سنین، میزان تحصیلات، نحوه زندگی و پیشینه مختلف بودند. زنان به این دلیل مورد مطالعه قرار گرفتند که بنا به نتایج مطالعات قبلی، زنان در شناخت و تشخیص احساسات خود دقیق تر هستند و بیشتر از مردان در کار تحقیق بر روی موضوعات احساسی همکاری نشان می دهند و از طرفی بیش از مردان درگیر فراز و نشیب های احساسی هستند.

دریافت هدیه

شرکت کنندگان می دانستند که قرار است هدیه ای دریافت کنند اما نمی دانستند این هدیه چیست. دلیل این مرموز بودن، گرفتن یک عکس العمل واقعی و دیدن تاثیر گل ها بر روی احساسات آن ها بود.

عکس العمل های آنی

محققین کارکشته می توانستند میزان ابراز احساسات و طرز رفتار دریافت کنندگان گل ها را تشخیص دهند.

آن ها سه نوع لبخند را همراه با عکس العمل های کلامی ثبت می کردند. اطلاعات برای حفظ صحت و دقت، در طی 5 ثانیه اول دریافت گل در یک کامپیوتر دستی ضبط می شد.

لبخند مودبانه: این لبخند به طور معمول هنگام احوال پرسی سریع و یا تصدیق مودبانه چیزی به کار می رود. هیچ حرکت قابل تشخیصی در چهره دیده نمی شود و تنها گوشه های لب به بالا حرکت می کنند.

لبخند حقیقی: این لبخند هنگامی دیده می شود که تغییراتی در رفتار هم ایجاد شود که نشان دهنده خوشایند بودن یا لذت بردن از چیزی باشد. به همین دلیل "حقیقی" نامیده می شود زیرا از شادی واقعی به وجود می آید.

لبخند هیجان زده: این لبخند مجموعه دو حس است، هیجان و شادی. ما در این حالت لبخند حقیقی را همراه با علائمی نظیر بالا بردن ابروها و ایجاد خطوط افقی بر روی پیشانی مشاهده می کنیم.

مصاحبه

با تمام شرکت کنندگان قبل از دریافت هدیه خود مصاحبه می شود تا یک زمینه برای محاسبه در اختیار تیم تحقیق قرار بگیرد. آن ها پس از این مصاحبه می توانند تغییرات احساسی افراد را پس از دریافت گل اندازه گیری کنند. آن ها درباره حس و حال کلی افراد در طی روزهای گذشته سوال می کنند و از آن ها می خواهند تا احساسات خود را ارزش گذاری کند. چند روز پس از تحویل گل هم یک مصاحبه دیگر انجام می شود تا تغییرات روحی و حسی افراد در این حالت جدید مطلع شوند.

نتایج تحقیق

1- گل ها می توانند تاثیری آنی بر روی حس خوشنودی وارد کنند. تمام شرکت کنندگان در این تحقیق با لبخندهای "واقعی" و "هیجان زده" از هدیه گرفتن گل استقبال کردند و حس قدرشناسی و سرخوشی فوق العاده ای از خود نشان دادند. این عکس العملی همگانی است و در تمام رده های سنی دیده می شود.

2- گل تاثیر مثبت و طولانی بر حال و هوای اشخاص می گذارد. شرکت کنندگان در آزمایش توضیح دادند که پس از دریافت گل کمتر احساس اندوه، اضطراب و بی تابی داشته اند و در رفتار خود نشانه های بارزی از خوشی و رضایت را مشاهده کرده اند.

3 گل موجب برقراری رابطه ای صمیمی می شود و حضور گل، برقرار کردن ارتباط با خانواده و دوستان را افزایش می دهد.

خانم دکتر هاویلند جونز Dr. Haviland-Jones. پروفسور روانشناسی دانشگاه روتگرز می گوید: " عقل سلیم به ما می گوید که گل ها ما را شاد می کنند. حالا علم هم به ما ثابت کرده است که گل ها نه تنها ما را از آن چه تصور می کردیم، شادتر می کنند، بلکه تاثیر قوی و مثبتی در افزایش احساس آسایش ما دارند."

فضاهای مشترک

این تحقیق به بررسی مکان هایی در خانه که افراد معمولا برای گذاشتن گل انتخاب می کنند نیز پرداخته است. گل ها معمولا در جاهایی قرار داده می شوند که همه بتوانند آن را ببینند، مانند سرسرا، اتاق نشیمن و اتاق غذاخوری و بر این حقیقت دلالت می کنند که گل ها نمادی برای تقسیم خوشی ها هستند.

بنا به گفته دکتر هاویلند جونز، " گل ها برای کسانی که به اتاق وارد می شوند احساسات مثبت به ارمغان می آورند و فضا را بیش از پیش دعوت کننده و خودمانی می کنند."

سالمندان در هر نقطه از جهان، هر روز خود را با قدمی به سمت پیری، خمودگی، ضعف حافظه و انزوای اجتماعی آغاز می کنند. محققان دانشگاه روتگرز بهبود وضعیت روحی سالمندان را نیز یکی از اهداف خود قرار داده اند. یک تحقیق 6 ماهه بر روی شهروندان بزرگسال نشان داده است که وجود گل ها به طور عمیق و موثر موجب کاهش افسردگی و خمودگی، افزایش و توسعه برخوردهای اجتماعی و تقویت کننده حافظه در سنین بالا هستند.

81 درصد از سالمندان شرکت کننده در این تحقیق اعلام کردند که در پی هدیه گرفتن گل، از میزان کسالت آن ها کاسته شده است. چهل درصد از آن ها در خارج از چهارچوب دائمی دوستان صمیمی و خانواده، به معاشرت و شرکت در مناسبت های اجتماعی پرداخته بودند و 72 درصد از آنان در تست های حافظه به نتایجی مثبت و کاملا متفاوت از تست های ابتدای تحقیق دست یافتند.

دکتر هاویلند جونز می گوید:" مردم شاد، از زندگی طولانی تر و سلامت تری بهره مند می شوند و تغیرات را با دیدگاه مثبت پذیرا می شوند. تحقیقات ما نشان داد که در طی روند سالخوردگی، اندکی از طبیعت، می تواند یک دنیا معجزه کند و بر میزان رضایت ما از زندگی بیافزاید."

یک تحقیق دیگر گروه روتگرز نشان داد مردانی که گل دریافت می کنند نیز علائم خشنودی و توسعه روابط اجتماعی را نشان می دهند. این محققین دو گروه از مردان را در سنین و نژادهای مختلف مورد بررسی قرار داد که تنها یک گروه از آنان گل دریافت کردند و تمام عکس العمل های کلامی و زبان بدن آن ها مورد مطالعه قرار گرفت.

مردانی که گل دریافت کرده بودند، در گفتگوها بیشتر به چشمان هم صحبت خود نگاه می کردند و با محققین رابطه بهتری برقرار می کردند و نسبت به کسانی که گل دریافت نکرده بودند، لبخندهای حقیقی بیشتری بر لب داشتند. در این رشته تحقیقات، هر چند در کل زنان بیشتر از مردان به ابراز احساسات شدیدتری پرداخته اند، اما نتیجه در هر دو جنس یکی بوده است.

به گفته دکتر هاویلند- جونز " هنگامی که پای گل هدیه گرفتن به میان می آید، زنان و مردان در یک تیم قرار دارند. به نظر می رسد که همه ما دچار خوشی فوق العاده ای می شویم و رفتارهای اجتماعی خود را تقویت می کنیم."

تحقیقات تکمیلی

نتیجه تحقیقات دانشگاه روتگرز در اینجا به پایان نمی رسد، این گروه می گویند که انسان می تواند از گل ها برای فراخواندن قدرت ها و احساسات خود استفاده کند و راز این کار در "رنگ" گل نهفته است. هر رنگ دارای طول موج خاص خود است و هنگامی که وارد چشم می شود و از شبکیه عبور می کند و به عصب بینایی می رسد، تعدادی عکس العمل های زنجیره ای پدید می آورد که به واکنش هایی در کل بدن منجر می شود. ابتدا حاملان شیمیایی اطلاعات در طول رگ های عصبی که Neurotransmitter نام دارند، آزاد می شوند و با تحریک اعصاب مختلف موجب ترشح هورمون های آرام بخش نظیر ملاتونین melatonin، هورمون های محرک مانند آدرنالین adrenaline و هورمون های شادی آوری چون سروتونین serotonin می شوند.

افزایش انرژی با گل سرخ

از آن جایی که رنگ قرمز دارای کمترین سرعت ارتعاش و طولانی ترین طول موج است، غدد فوق کلیوی را تحریک کرده و با ترشح آدرنالین موجب افزایش انرژی می شود.

افزایش اعتماد و صمیمیت با زنبق بنفش

رنگ نیلی – بنفش، غده صنوبری مغز را تحریک می کند که در واقع تنظیم کننده برنامه خواب به شمار می رود. این رنگ ذهن را از تشویش، نگرانی و ترس خالی می کند و مانع در خود ریختن احساسات می شود.

افزایش هوشیاری با آفتابگردان

موج نوری رنگ زرد مغز را تحریک می کند و موجب هوشیاری، ذکاوت و قطعیت می شود. از آن جایی که ما رنگ زرد را رنگ خورشید و نور می دانیم، گل آفتابگردان به ایجاد حس خوشبینی نیز کمک می کند.

خواب راحت با گل استکانی آبی

رنگ آبی به ترشح ملاتونین کمک می کند که یک هورمون مترشحه از مغز بوده و به آرام شدن و داشتن خوابی راحت کمک می کند. رنگ آبی غده تیروئید را نیز تحریک می کند که با ترشح تیروکسین thyroxin، سوخت و ساز بدن را تنظیم می کند.

آرامش با گل آهار سبز

رنگ سبز بر روی سیستم عصبی تاثیر می کند و موجب می شود تا آهسته تر و عمیق تر تنفس کنیم، این رنگ ترشح هورمون های تنش زا را کند می کند و به آرامش قلب کمک می کند.

جلوگیری از آلرژی با گل داوودی نارنجی

رنگ نارنجی سیستم ایمنی بدن و ریه ها را تقویت می کند و می تواند آلرژی های بهاره را دفع کند. نارنجی تاثیر مثبت فراوانی بر سیستم گوارش و اندام های جنسی دارد.

یاس بنفش و غلبه بر استرس

رنگ بنفش ملایم، آرامبخش سوختگی ها است، مانند آفتاب سوختگی یا عرق سوز شدن. به علاوه گرسنگی کاذب را از بین می برد و سوخت و ساز بدن را تنظیم می کند. این رنگ غده هیپوفیز را تحریک می کند که با ترشح هورمون ضد تنش بتا اندورفین beta-endorphin موجب آرامش می شود.